اجاق هیزمی در سفر
نویسنده: علیرضا نصیری
اجاق هیزمی ساده
ساخت اجاق هیزمی نیاز به ابزار و وسایل ندارد و با امکانات طبیعی و در یک سطح ساده ایجاد شده و می شود از آن برای پخت انواع غذاها استفاده کرد .
روش اول براش داشتن یک اجاق ساده
هیزم های خشک شده در محیط را جمع کنید یا اینکه برای با خودتان هیزم به محل سفرتان ببرید .در یک زمین خشک و بدونه پوشش گیاهی هیزم ها را جمع کنید .توجه کنید جایی آتش روشن کنید که به گیاهان و درختان آسیبی نرسانید .هیزم ها را در این محل روی هم ریخته و از طرفی که جریان بادی احساس می کنید مقداری خار و خاشاک قرار دهید و اگر در دسترستان نبود از نازک ترین چوب ها در این قسمت استفاده کنید . آتش را از این قسمت روشن کنید .برای روشن کردن میتوانید از مشتعل کننده ها استفاده کنید .
وقتی اتش شما روشن شد سخت خواهد بود از شدت بالای شعله برای درست کردن غذا و یا چایی استفاده کرد . صبر کنید تا آتش فروکش کند و بعد از تبدیل شدن به ذغال می توانید به راحتی از آن استفاده کنید.
این ساده ترین اجاقی هست که میتوانید داشته باشید . ولی چند مشکل دارد که میتوانید با ترفند های ساده خطر از دست دادن غذا و خراب شدن ظروف و خطرات احتمالی را به کمترین حد رساند.
ترفند حفاظت از آتش و هیزم ها و جلوگیری از ایجاد خطرات جانبی
برای جلوگیری از پخش شدن آتش و استفاده بهتر می توانید از منابع طبیعی برای مهار آتش استفاده کنید
از تکه های سنگ برای بستن دور آتش استفاده کنید.
ترفند سیاه نشدن ظروف
مشکل اساسی که در این نوع اجاق ها وجود دارد سیاه شدن بدنه ظروف و سوختن دسته های کتری و قابلمه هست . برای جلوگیری و نگهداری بهتر ظروف می توانید از گل استفاده کنید . خاک نرمی پیدا کنید و ترکیب دوغ آبادی درست کنید و کل بدنه بیرون ظروف را آغشته به دوغاب بکنید و روی آتش بگذارید . این کار باعث خواهد شد دوده ها و حرارت آسیبی به ظروف شما نرساند و بعد از شستن گل خشک شده ظرف به حالت اولیه خودش باز خواهد گشت.
اگر شما ظروفی برای پخت غذا نداشته باشید می توانید از روشهای زیر برای پختن غذا و درست کردن چایی استفاده کنید
از منابع طبیعی استفاده کنید
از سنگ ها و گلوخه های برای چیدن یک اجاق استفاده کنید.
اگر جایی بودید که خبری از سنگ و چوب و آجر نبود از هر وسیله ای می تونید استفاده کنید.
زیر ظروفتان را محکم کنید و از چپه شدن آنها جلوگیری کنید
ظروف تا حد امکان روی آتش نگذارید .هم حرارت کم خواهد شد هم ظروفتان خراب خواهد شد و هم احتمال ریختنش وجود دارد.
از سنگهای صافتر برای اجاقتان استفاده کنید .ایمن تر و کم ریسک تر هستند
برای پختن غذا و گوشت می تونید از چوب و تخته استفاده کنید.
اگر در مکان طبیعی به چوب و هیزم دسترسی نداشتین می تونید از خارهای محلی برای ایجاد حرارت استفاده کنید
برای کم کردن ریسک ریختن غذا می توانید مثل عکس زیر با استفاده از چوب درست کنید .
اجاق های ذغالی
آتش هیزمی که روشن می کنیم به ایجاد ذغال منتهی میشه و اگر ما بخواهیم از ذغال برای پختن غذاها استفاده کنیم باید این موارد را رعایت کنیم
به دلیل گران بودن ذغال حتما باید وسیله دیگری برای کاهش زمان پخت و چیدمان وسیله پخت و پز داشته باشیم و از هدر رفتن ذغال و حرات جلوگیری کنیم
اگر وسیله کمک کننده ای نداشته باشیم حدالمکان جایی درست میکنیم که هم بشود پخت و پز انجام داد هم شکل ساخت آن به پخت و پز ما کمک کند
مثلا شما میتوانید برای پختن جوجه و غذاهای کبابی از اجاق های ساخته شده با سنگ استفاده کنید
در عکس زیر به اندازه سیخ ها زمین مرتفعتر شده و یا می شود گودتر شود.
برای راحتی کار می توانید از منقل های فلزی تاشو استفاده کنید . هم جای کمتری میگیرند و هم سریع آماده پخت و پز می شوند
اگر به چوب و هیزم طبیعی دسترسی دارید می توانید از اجاق های تاشو چوبی هم استفاده کنید . این اجاق ها هم قابلیت قراردادن کتری و قابلمه را دارند هم می شود سیخ در کناره های آن قرار داد.
این هم یک نوع دیگر از اجاق ها که تاشو و قابل حمل است
برای پختن کباب و غذاهای سیخی می توانید از ابزار قابل حمل برای ساخت یک منقل در محیط طبیعی استفاده کرد
مفتول هایی ساخته شده و دارای چهار پایه برای فرو بردن در زمین و دو میله به اندازه طول منقل که سیخ ها روی آن قرار می گیرد و قابل جمع شدن و حمل است.
این هم نوع آماده از این نوع منقل ها هست که قابلیت تنظیم ارتفاع را دارد.
اگر دوست دارید با آتش هیزمی مرغ بریان بپزید می توانید به روش زیر عمل کنید . ولی باید دقت کنید هر چند دقیقه ظرف را بچرخانید.
نوع دیگری از اجاق ها هستند که می شود در آن از هیزم استفاده کرد و اکثرا در محیط بسته مانند باغ و ویلا و خانه استفاده می شود .
جنس آن از خاک رس بوده و همانند کوزه سفالی می باشد هم به درد کباب می خورد هم به درد غذاهای قابلمه ای
اجاق های فلزی ثابت
این اجاق های از چوب طبیعی برای روشن شدن استفاده می کنند .کارایی بالایی دارند و در انواع اندازه ها و کاربرد ها ساخته شده است . فقط کافیت چوب را در محل مخصوصش بگذارید و روشن نمایید .اجاق فلزی جوری طراحی شده است که روشنایی و حرارت دایمی دارد و نیاز به نظارت و انجام عملی نیست . فقط باید چوب و هیزم شارژ شود.
شما اگر اهل سفر باشید یکی از این اجاق های تاشو را نیاز دارد . هم می شود روی آن کباب درست کرد .هم از توری ها استفاده کرد و هم آویزی دارد برای کتری و قابلمه دسته دار
این هم اجاق فلزی تاشو با منقل همراه
اجاق های فانتزی و کم جا تاشو هم وجود دارند که برای کوله پشتی مناسب می باشد.
اجاق های قابل حمل کوچکی هستند که چوبی و ذغالی نیستند و در سفرهای مسافت دور و در سفرهایی که بردن بار بیشتر امکان پذیر نیست مناسب هستند .
اجاق های الکلی و نفتی و گازی از این گروهند که در اندازه های و شکلهای مختلف وجود دارند.
اجاق های هیزمی کوچک هم وجود دارند که می توانید در سفر از آنها استفاده کنید
برای پخت غذاهای کبابی می توانید از انواع توری ها استفاده کنید .
اجاق های سنتی گلی و سنگی
در زمانهای قدیم قبل از وجود گاز لوله کشی و نفت هر خانه ای آشپزخانه با اجاق های هیزمی داشت.
نسبت به نفرات مقیم در خانه این اجاق ها کوچکتر و بزرگتر بودند.نسبت به وضع مالی خانواده اجاق ها مفصل تر و یا ساده بودند
عکس زیر یک اجاق گلی خیلی ساده را نشان می دهد که مناسب جوش آوردن آب و پختن غذای های آبدار بود.
اجاق های مفصل تر در آشپزخانه های بزرگتر وجود داشتند و در کنار اجاق ها تنورها هم برای پخت نان دایر بودند و هر پخت و پزی توسط هیزم و چوب انجام می شد و بعد از هر پخت و پزی ذغال هم به جا می ماند که در کرسی ها از آن استفاده می شد.
شما اگر از آشپزخانه یک خانه ای دیدن می کردید میتوانستید وضع مالی و تعداد نفرات خانواده را متوجه شوید
در این آشپزخانه ها محبت موج میزد و غذاها خوشمزه تر بود و صمیمیت زیادی وجود داشت.در همین آشپزخانه تنور هم برای پخت نان وجود داشت.یک روز قبل خمیر آماده می شد و از اذان صبح خانم نانوا یا مادر خانواده برای پخت نان مشغول می شد.
این تنورها اغلب با هیزم روشن می شدند ولی در مکانهایی که دام زیاد بود از مدفوع آنها نوعی سوخت درست میشد و در پخت و پز از آن استفاده میشد.
من یادم میاد اون روزها که صبح الطلوع تنور روشن میشد و اولین نان پخته می شد بویی در خانه و کوچه می پیچید که همسایه ها را برای گرفتن نان به دم در می کشاند . بوی بسیار خوبی داشت چون گندمش اورگانیک و آردی که تهیه میشد کامل بود .
اول لواش پخته میشد و خشک میشد و در انبار نان قرار می گرفت .داخل بوغچه های بزرگ پیچیده میشد و هر زمان به نان نیاز بود مادر خانه چند قطره آب روی نان می پاشید و میزاشت داخل سفره و نان نرم میشد
در زمان پخت نان لواش از انواع تخم ها مانند کنجد و سبزی ها استفاده میشد .و در مرحله آخر مقداری خمیر نگه میداشتند برای پختن نوعی نان کلفتر به نام نان دستی که داخلش انواع مغزها می گذاشتند و رویش را با زعفران یا زرده تخم مرغ می پوشاندند
همه این نان ها در اجاق کوزه شکل بزرگی که داخل زمین تعبیه می شد پخته می شد
یک استفاده خیلی مفیدی هم از تنور می کردند و آن هم آویزان کردن پاها بعد از یک روز گذشتن از پختن نان بود.تنور هنوز گرم بود ولی نمی سوزاند و به پا درد و کمر درد کمک زیادی می کرد .البته این کار را بیشتر در تنورهایی که از فضولات حیوانات روشن می شد می کردند
نحوه ساخت تنور هیزمی
پختن غذا در تنور
بعد از اتمام پختن نان از آتش باقی مانده برای پختن غذا و گرم کردن خانه استفاده می کردند
یا با ظرف غذاها را داخل تنور می گذاشتند یا در سیخ ها یا آویزان می کردند.
از باقی مانده ذغال تنور برای گرم کردن کرسی استفاده می کردند
در این خانه صفا و صمیمیت زیادی بود .همه مهربان بودند و از زندگی لذت می بردند
با نبود امکانات لحظات خوشی را می گذراندند.
امیدوارم همیشه در سفر و خوشگذرانی باشید و دلتون پر از عشق و صفا باشد.
تفریح یاب خواندن مقالات زیر را به شما پیشنهاد می کند:
ارزان ترین شهرهای ایران برای سفر
